Sołectwo Drożdzienica
Drożdzienica - wieś średniej wielkości w zachodniej części gminy, wzmiankowana w XIII wieku jako posiadłość rycerska w XVI wieku w posiadaniu Żalińskich, Darpowskich i Obarskich. Ciekawostką jest (występująca nawet w dokumentach) różna pisownia nazwy wioski. Spotykamy się z pisownią: Drożdżenica i Droździenica. W urzędowym spisie nazw miejscowości figuruje jako Drożdzienica. W miejscowości znajduje się Szkoła Podstawowa i filia przedszkola.
Ludwichowo - właściwie jest to osada w zachodniej części gminy, istniała zapewne w średniowieczu ale bez konkretnej nazwy, być może należała do Drożdzienicy.
Sołectwo Grochowo
Grochowo - mała wieś w północno-wschodniej części gminy, istniała zapewne w XV wieku, własność Żalińskich.
Sołectwo Jeleńcz
Jeleńcz - wieś opodal Kęsowa, zapewne istniała w XIII wieku, pierwsze dokumenty z 1377 roku - akt sprzedaży na rzecz komtura tucholskiego Henryka von Bullendorf. Od 1454 roku własność królewska, w XIV wieku parafia katolicka, kościół parafialny na planie krzyża greckiego zbudowany w latach 1928-1932, zabytkowe ołtarze, feretrony, monstrancja i kielich z XVIII wieku.
Tuchółka - wieś i majątek ziemski w centrum gminy, opodal Kęsowa , odnotowany w XV wieku jako własność rycerska Golińskich, Jeżewskich, Tucholskich, zabudowania dworskie (dwór) i folwarczne.
Sołectwo Kęsowo
Kęsowo - wieś gminna wzmiankowana w 1335 roku. Istniała zapewne we wczesnym średniowieczu, na zachód od wsi zlokalizowano cmentarzysko grobów skrzynkowych z pochówkiem ciałopalnym (fragmenty urn w ZS Kęsowo), własność rycerska Kęsowskich, Grabowskich, Żukowskich. Stąd wywodził się Aleksander Kęsowski, opat klasztoru w Oliwie w czasie potopu szwedzkiego, świadek pokoju oliwskiego w 1660 roku. Od XVIII wieku własność Stolińskich, kościół filialny Parafii Jeleńcz-Kęsowo pod wezwaniem św. Bernarda, wybudowany w 1908 r. (do 1945 roku był to kościół ewangelicki), park z dworem pochodzącym z XIX wieku. Obok stajnie folwarczne z XIX wieku użytkowane obecnie gospodarczo i jako mieszkania. Kęsowo jest siedzibą władz gminnych. Znajduje się tu Zespół Szkół (szkoła podstawowa i gimnazjum), do którego uczęszcza 392 dzieci, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Komisariat Policji, Urząd Pocztowy, Bank Spółdzielczy w Tucholi-Filia w Kęsowie Siciny - wieś i majątek ziemski rycerski, własność Sicińskich, istniała w XVI wieku. Sicinki - dziś rozrzucona wśród łąk osada, dawniej Kęsówko, spotykana też pod nazwą Kęsowo. Wzmiankowana w XIII wieku własność rycerska Kęsowskich, Sicińskich, Limanowskich, znacznie więcej zabudowań niż obecnie, w pobliżu góra zamkowa z pozostałościami po grodzie obronnym, który istniał od VII do X wieku (wał ziemny) nad Jeziorem Zamkowym siedlisko żurawi.
Sołectwo Obrowo
Obrowo - wieś w północnej części gminy, istniała w XV wieku, odbudowana jako własność mieszczańska.
Sołectwo Pamiętowo
Pamiętowo - wieś w północno-wschodniej części gminy leżąca nad Kamionką, istniała w XVI wieku jako własność rycerska Darpowskich.
Adamkowo - mała wieś w południowej części gminy, opodal rzeki Kamionki, do 1945 r. zamieszkała przez osadników niemieckich wzmiankowana w XVI wieku. www.adamkowo.tuchola.pl
Sołectwo Piastoszyn
Piastoszyn - wieś w północno-wschodniej części gminy, wzmiankowana w 1345 roku, własność królewska (wolni chłopi), podlegała staroście tucholskiemu. W XIV wieku objęta osadnictwem niemieckim, istniał tu starościński folwark po którym pozostały zabudowania. W Piastoszyniema swoją siedzibę Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna. www.piastoszyn.las.pl
Sołectwo Przymuszewo
Przymuszewo - wieś w północno-zachodniej części gminy, powstanie jej wiąże się z osadnictwem niemieckim w XIX wieku. We wsi znajduje się Gorzelnia Przymuszewo.
Krajenki - wieś i majątek ziemski, powstał prawdopodobnie w XVIII-XIX wieku, brak wcześniejszych danych, budynek dworski i zabudowania gospodarcze z końca XIX wieku.
Sołectwo Wieszczyce
Wieszczyce - wieś i majątek ziemski, zapewne już w XVI wieku, własność szlachecka Łyskowskich i Wieszczyckich.
Brzuchowo - mała wieś i majątek ziemski w południowo-wschodniej części gminy, zabudowania dworskie z II połowy XIX wieku, wzmiankowana w XVII wieku jako posiadłość Trzcińskich.
Bralewnica - wieś i majątek ziemski (folwark szlachecki) w południowo-wschodniej części gminy, obecnie mała wieś, wzmiankowana w końcu XIII wieku jako posiadłość książęca podległa Cystersom z Byszewa. Później stanowiła własność szlachecką m.in. rodziny Prądzyńskich, budynek dworski z XIX wieku, budynki folwarczne też z tego okresu.
Sołectwo Żalno
Żalno - duża wieś przy szosie Tuchola-Chojnice, wzmiankowana w 1341 roku, średniowieczne osadnictwo z XI wieku (osada nawodna na zachód od dworu na jeziorze Żalno) własność rycerska Żalińskich do 1939 roku, dwór i zabudowania dworskie zbudowane w XVI-XVI wieku, przebudowane w XIX i XX wieku.